بررسی چگونگی امکان عمر طولانی

یکی از موضوعاتی که درباره امام زمان(عج) باید مورد پژوهش قرار گیرد، " طول عمر" ایشان است. در این مطلب می خواهیم ببینیم: آیا دلیل عقلی، برهان علمی، یا قانونی آزمایشی، و صد درصد کلی ، وجود دارد که ثابت کند طول عمر امری محال است و یا اینکه وقوع آن امکان دارد.

در زیست شناسی

زیست شناسان می گویند: عمر بشر اندازه و حد ثابتی ندارد. در طبیعت همه گونه عمر بوده و ممکن است، باشد. " وایزمن "، عالم آلمانی، می گوید:

مرگ لازمه قوانین طبیعی نیست. و درعالم طبیعت ازعمرابدی گرفته تا عمر یک لحظه ای همه نوعش هست. آنچه طبیعی و فطری است، عمرجاودانی و ابدی است. بنابراین، عمر نهصد و شصت و نه ساله " متوشلح" ، نه مردود عقل است و نه مردود علم. در همین دوره ما، میزان طول عمر بالا رفته است، و دلیلی ندارد که از این بالاتر هم نرود.(1)

تایید طول عمر، از نظر علم جدید، تا جایی است که در این دوره اخیر، درصدد برآمده اند تا حد و مرز را از زندگی انسان بردارند و با پیدا کردن راه سالم نگاهداشتن سلولهای بدن ، برطول عمرانسان، سالهای مدید بیفزایند. عده ای پا فراتر نهاده اند، و در راه تحصیل عمر جاودانی برای بشر( با پیدا کردن هورمونهای مخصوص و استعمال آنها در انسان) به کوشش افتاده اند، و حتی می توانند تا حدودی جوانی را به پیران فرتوت بازگردانند.

در قوانین طبیعی

قوانین و نوامیس طبیعت نیز، بطلان طول عمر زیاد را به ثبوت نمی رساند.اصولاً حکمهایی که راجع به قوانین طبیعت داده می شود، اغلب منشأ آنها استقرائهای ناقص است، و محدود است به حدود دید و درک و تجربه اشخاص، نه شامل همه واقعیات وسیع طبیعت، در همه موارد. علمای منطق می گویند:" استقرای ناقص نمی تواند دلیل حکم کلی گردد. به عنوان مثال: اگر ما در محیط زندگی خود درختانی دیده ایم که تلقیح و بارور شدن آنها، در اثر عوامل خارجی نبوده است، به صرف این، نمی توانیم بگوییم همه درختان جهان اینسان است. زیرا که ما یک یک درختان همه جای جهان را ندیده ایم و از چگونگی ها و کیفیات همه آنها آگاه نیستیم.

پس هنگامی می توانیم درباره موضوعی، حکمی کلی بدهیم، که همه موارد آن را رسیدگی کرده باشیم و احکام همه را شناخته باشیم.

همچنین هنوز همه قوانین و علوم شناخته نشده است و قوانین و کشفیات و شناختهای علوم، در تکمیل و رد و اثبات مسائل یکدیگر نقش دارند. با این وصف چگونه می توان درباره مسائل مختلف و در موارد کاملاً متفاوت، به احکامی کلی و تخلف ناپذیر معتقد گشت؟ و چیزی را صد درصد ممکن، و چیزی را صد درصد محال دانست؟

قوانین طبیعی و انواع آن

قانونهایی که در طبیعت وجود دارد، به طور کلی ، دو نوع است:

1- قوانین عام و ظاهر: قانونهایی است که درهمه، یا بیشتر افراد دسته یا صنفی که قانون درآن یافت می شود، جاری است و با مطالعه و آزمایشهایی کشف می شود.

2- قوانین خاص و مخفی: قانونهایی که در بعضی افراد، در بعضی شرایط، یافت می شود. برای قوانین نوع دوم، به نمونه های بسیاری می توان دست یافت، درعلوم طبیعی، در رواشناسی، در شیمی و ... در اختلافات گوناگونی که حتی در افراد انسان وجود دارد، به عنوان مثال: اختلاف در قوه بینایی، اختلاف در قوه شنوایی، اختلاف در نیروی حافظه و غیره. این امور همه ثابت می کند که ممکن است در طبیعت، بر خلاف آنچه متعارف است و در موارد بسیار دیده شده است، چیزهایی به وقوع برسد و برای قوانین متعارف، استثناهایی پیدا بشود.        در تجربه تاریخی

واقعیت دیگری که در شناخت مسئله " طول عمر" و امکان آن، باید مورد نظر باشد، تجربه تاریخ طولانی بشریت در ادوار و اعصار است. اگرمسئله دراز عمری در تاریخ زندگی بشر اتفاق افتاده باشد، تکرار یافتن موارد، امری طبیعی و معقول خواهد بود. فلاسفه می گویند:" بهترین دلیل، برای امکان چیزی واقع شدن آن چیز است."

نقل تاریخی، یکی از راههای حصول علم و یقین و یکی از مهمترین منابع اطلاعات بشر است. مثلا ما به استناد نقل تاریخی قبول می کنیم که قرنها پیش، در سرزمین ما، خاندانهایی به نام اشکانی و ساسانی وجود داشته اند.

در منابع نقل و کتب تاریخ، نام بسیاری از کسانی که عمر طولانی داشته اند را ذکر کرده اند و شرح نسب و احوال زندگی و فرزندان و حوادث حیات آنان ثبت شده است. این افراد هم در میان مردم عادی هم در میان مشاهیر تاریخ و در میان پیامبران بوده اند. چنانکه در قرآن کریم نیز، عمر طولانی حضرت نوح(ع) به صراحت ذکر شده است. 

معمّرین

معمّرین، جمع مُعَمّر است. یعنی انسان دراز عمر، کسی که عمر دراز کرده است. این لغت در کتابهای تاریخ و سیره و انساب، اصطلاح شده است.

در مآخذ تاریخی و منابع معتبر، افراد بسیاری معرفی گشته اند که عمرهایی بس طولانی داشته اند. در اینجا نام تعدادی از مورخان مورد اعتبار را که در کتابهای خویش، برخی از معمرین را یاد کرده اند را معرفی می نماییم:

1- احمدبن یحیی بلاذری در کتاب انساب الاشراف.

2- محمد بن جریر طبری در کتاب تاریخ الامم والملوک.

3- علی بن حسین مسعودی در کتاب مروج الذهب.

4- شیخ صدوق در کتاب اکمال الدین .

5- شیخ طوسی در کتاب الغیبة.

6- علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار، ج51.

در زندگی حاضر

به جزتجربه تاریخی و واقعیات گذشته و نقلهای مکرر، در روزگار معاصر نیز نمونه هایی از دراز عمری وقوع یافته است، دراز عمریی که بر خلاف میزان متعارف است. در همین 50 سال اخیر، در روزنامه ها و مجلات داخلی و خارجی، موارد فراوانی از عمرهای نسبتاً طولانی، و معرفی اشخاص معمر و کهنسال دیده شده است حاج شیخ مهدی سراج انصاری درکتاب " شیعه چه می گوید" چنین آورده است:

" لی چینک چینی، که  گراور عکس او را بیشتر مجله ها و روزنامه های جهان و کشور چاپ و منتشر نمودند، همه نوشتند که این مرد 252 سال عمر دارد.(2)

چگونگی ارتباط میان پیری و مرگ

همواره چنین به نظر می آید، که میان پیری و مرگ، ارتباطی حتمی و قطعی وجود دارد، به طوری که به محض رسیدن عمر به مراحل بالا، باید صد درصد ، مرگ فرا برسد، این تصور، به دلیل وضع جاری و عرف و عادت است و کلیت ندارد. میان" کلیت" و " عمومیت" فرق است. کلیت آن است که حتی یک مورد استثنا نداشته باشد. حال آنکه در گذشته و حال دیده شده که میان پیری متعارف و مرگ ، رابطه ای کلی نبوده است، بلکه در مواردی استثنا پیش آمده است که پیری منجر به مرگ نشده است.

اسرار تغذیه

واقعیت این است که علل مرگ و اسرار پیری، مرموزتر از آن است که بتوان درباره همه عوامل و مقتضیات و همه موارد و مصداقهای آن، اطلاعی جزمی حاصل کرد.

یکی از امور مهم، در مقابله با پیری و مرگ، تغذیه است. تغذیه دارای چگونگی ها و انواعی است. استفاده از انوار خورشید و کواکب در امر سلامت جسم و توانایی آن برای بقا، تاثیرهایی عظیم دارد. مسئله دیگر، استفاده از ادویه و ترکیبات آن است که از چه گیاهی، چه حیوانی و چه کانی استفاده شود. گاه ممکن است دراز عمری ، مستند به رازها و چیزها و خوراکها و آبهای موجود در طبیعت باشد. البته اگر کسی علم آن را داشته باشد.

نظر ابوریحان بیرونی

ابوریحان در باب طول عمرمی گوید:

" برخی از نادانان حَشویه، و دَهریان سبکسر، طول عمری را که درباره مردمان گذشته گفته می شود... انکار کرده اند. همچنین این امر را که گذشتگان دارای پیکرهایی عظیم بوده اند، نادرست پنداشته اند و به قیاس مردمی که درعصر خود می بینند، طول عمرو بزرگی جثه برخی از پیشینیان را، بیرون از دایره امکان و داخل درممتنعات دانسته اند...اینان سخن منجمان را نفهمیده اند و برخلاف مبانی صحیح تاثیر نجوم در عالم طبیعت، استدلال کرده اند."

بیرونی، آنگاه به تشریح مبانی صحیح این مقوله می پردازد و عمر نهصد و شصت ساله و هزار ساله را ممکن می شمارد. بعد، این نظرعلمی را مطرح می کند، که اتفاقات و حوادث عالم چندین گونه است. و به صرف اینکه ما گونه ای از آنها را می شناسیم، گونه های دیگر را نمی توانیم منکر شویم.

در قلمرو قدرت الهی

در قلمرو قدرت خدای سبحان، هیچ امری ناممکن نیست. همه کسانی که معتقد به خدا هستند، از هر مذهب و ملت، به قدرت مطلقه خدا قائلند و می دانند که همه چیز در ید قدرت الهی است از جمله میزان عمر انسان. عمر یک روزه، یک ماهه، یک ساله، تا عمرهای بسیار طولانی، همه و همه در برابر قدرت خداوند، یکسان است. برای خدا، کوچک و بزرگ، سخت و آسان، کم و بسیار، همه یکی است. در قدرت خدا ، عجز و ناتوانی وجود ندارد.

خداوند، همانگونه که به کسی 70 سال عمر می دهد، و او را در این مدت زنده نگاه می دارد، می تواند 170 سال عمر دهد، و زنده نگاه دارد، و می تواند 1700 سال عمر دهد و  اجل او را نرساند.

خداوند بر همه چیز تواناست. تمام آثار و نتایج نجومی و ارضی و مادی با یک اراده خدا تولید می شود، حکمت کل عالم بر این قرار گرفته است که انسان دارای عمری محدود باشد، زیرا این جهان، سرای عبور و تالار بزرگ امتحان است. ولیکن استثنا نیز وجود دارد. گاه همان حکمت کلی عالم، در مواردی، اقتضا می کند که به کسی یا کسانی، عمری درازتر داده شود، مانند عمر حضرت نوح (ع) در پیشینیان و عمر حضرت مهدی علیه السلام در آخرالزمان. هر چه که اراده الهی به آن تعلق گرفت، شدنی است.

غیبت امام دوازدهم و طولانی شدن این غیبت و امتداد یافتن حیات امام تا به هنگام ظهور و بعد ازظهور همگی مورد اراده و حکمت الهی است.

بر اساس حکمت الهی ایشان باید از انظار غایب شود و سالهای سال زنده بماند و پس از گذراندن غیبتی طولانی، ظاهر گردد و جهان آکنده از ستم و بیداد را، سرشار از عدالت نماید.